Кандаш шӱдӧ наре ий ончычак шупшаш тӱҥалыныт Юань Тибет династийже жапыште, тыгодымак ужаш лиешТудо эллаште лийын огыл, Тибет да ик эрыкан эл кугыжаныш кузе тыге нигунам ом шотло. Тиде чынжымак, тиде шкешотан да оҥай тӱвыраж арален тибет жапыште кузе молан, кутырымо да возымо йылме, система политик да религий, калык тудым нигунам огеш лий-марий эл тиде мутын значенийже. Тудо мӱндыр коклаштышт эрта, тӱрло pdf йот вий Тибет, британий монгол чӱктӧ да, тыгак а Китай. Туге гынат, китай правительстве нерген йодыт гын, мо лиеш шӱдӧ кандаш ий наре жапыште ужаш огына китай тибет факт пеҥгыдемдалтеш. 1950 Тибет ончыч китайыш правительстве тӧрлаташ пураш ок лий.
13 1912 ий-Далай й-ламан - политике Тибет да духовный лидер-влакым - кӱштыкым луктын, шкенам пеҥгыдемдыме да арален кугыжаныш утаралтмаш элын у флагше тибет, валюта, почто марке, армий да паспорт.
Пошкудо эл-влак дене кылым кучаш да тудлан дипломым кокласе договорымат подписатлен. Юридический шинчымашым яра кугыжанышыштыже кодаш йӧным дене оккупаций точко эрыкан тибет, факт, китай мом шонет, тудым ошемдаш гыч историй керт. 1959 тибетын да китайын гыч утарен реформироватлаш 1950 демократически тыныс дене пытарен, шоҥго феодал-крепостной отношений, кушто лийынат мланде торжалык дене кеч тамыкыш кӱлыпемдаш кулак тӱшкан, священник-влакын мӧҥгешла помещик. Тиде кечын 1959-ше ийыште крепостной март кондышо утарымаште, кунам Тибетысе кӧра правительствыште шотлаш лиеш. 1950 ийыште китай уэш пашашке шӱшкылт тибет коммунистым ыштен, тудын поян пӱртӱс поянлык да индийыште тӱҥ ископаемыйлан дене чек уло. 40 дене, шке элыште войска-влак китайым 000, соглашенийыш кидпалыштым пыштеныт лийын кӧра правительствыште тибетысе латшым пункт, тибет да китайыште буддизм аралыме шотышто вашталтдыме мут могай системын политик шотышто тибетысе пеледалтше.
Кузе от утаре китай тора салам, вооруженный вийын да эл мучко торжалык тибетец повсеместный китай вашешта тореш лиймыже шуеш.
Сопротивлений пытымаш 1959 ий 10 мартыште, 300 годым, полат йыр Потал 000 тибетец, далай манын темлыше-Лама аралыме. Тиде кече семын палемдалтын, нунылан восстаний тибетец национальный кечыже. 1950 ийыште, шуко кугыжанышым, тудын лиеш демократийын недемократический таче талешке-влак пагалыше да еҥын праважым огыл. 14-й Далай-лама лийын, тудо нигунам налын ок лий годым шкевуя эл тибет да виктарен кертеш. Поктен, поктен да тудын правительствылан тӱрыснек калыкаҥдаш тибетысе тӱня нобелевский премийын лауреатше лийын. Мӧҥгешла, китай шотышто правительствын-демократийын тошто власть уке. Китай пеҥгыдемден, мо тудым аралыме нерген шке осал кончен занятий-влак эртеныт.
Но торжалык китай тӱшкаувер тибет масштаб кид йымачше уждымо - колдымо верыш тӱжем да миллион утла монастырь пытарыме деч саман тибетец, чытыш, арестоватлаш эрык деч посна коден да тӱҥ шкешота.
Тибет автоном кундем тибетысе КНР ынде автономийна уло. Буддизм да шке йӱлам арален кӱлеш тибетысе тибетец ласкан. Тиде историйым ончыктышо картыште Тибет - Тибетысе автоном кундемыште (ПУДАПКА) тибетец илыше ужеш да тиде миллион веле. Чынже дене, шуко пекин позицийым налын да политик тибетысе кугурак лий нигунам огеш вашеште. Китай йылме улеш, ойлен да возен шуко шотышто йомдареныт керт тибетысе йоча-тибетски. Китайыште пеҥгыдылыкше правил - экологический мурымыж деч протест - тиде торжалык да репрессий. Буддизмыштат почын права тибетысе ласкан ниялтен, монастырь ден монах лийын да чӱчкыдын лудыт предметыштат эскераш да тергаш режим дене коммунист партий могырым да китайысе монашке-влак солалтен. Далай сӱрет тибетысе улыда кеч-лӱдыктылеш лама тюрьмаште иктешлымаш. Буддизмыштат почын права тибетысе ласкан ниялтен, монастырь ден монах лийын да чӱчкыдын лудыт предметыштат эскераш да тергаш режим дене коммунист партий могырым да китайысе монашке-влак солалтен.
Далай сӱрет тибетысе улыда кеч-лӱдыктылеш лама тюрьмаште иктешлымаш.
Сандене тудым вияҥдыме у чапле тыныс тибет китай эрыкыш луктыныт: эн ноль-туштыжат кӱчызылык, шужен илыш да чер пачаш кугемын süre грамотлык ончычсо тарзе лияш да калык дене вич мланде марте 85 кынелшашлыкым пуэнат.
Инфраструктур тыгак инвестиций кугу лийын, паша вер, илыме вер, эмлымвер, школ.
Китай пропаганде плакат, тиде-кузе, пура, ончыкташ манын, тибетец гай пиалан. Тиде чын деч тора лийын огеш керт, шке элыште рыскалдыме тибетец кодеш. Мутлан: проект китай эрыкыш инфраструктурный сарзе тарванен, пашазе-влакын массовый иммиграция китайыште, тибетын да китайын пурен туризм ресурслан поян. Нуно тергаш йӧным ыштат Сай предприятийым да экономике капан китай пашазе, оккупаций туризм отрасльын вияҥмыжым виктарен правительстве легитимация писын да китай. Миллион дене чеверласымыжлан кӧра шке мландыже лийын, нунын акрет годсо илыш-йӱлаж дене пытареныт да нуным кугыжаныш деч утарен коден, шке элын граждан кокымшо сорт семын. -Тиде, эн ончыч, китай йылме туныктышо, тибетец шотышто, шке шочмо йылмым тунемше да тиде йылме семын гына кокымшо керт. Вуйсавырныш Тибет наций-влак организаций иктыш ушымо еҥ правам пудыртымо нерген гана тавалышын китайыште, тибетын начарештеш кундем китайыште верланыше йоча унала пуртат. Кычкыра гыч"эрык кулеш Тибет"уремыште, тӱшка протестым миен коштыныт, китайыште ваштареш политика тибетец кече. Кудло ий кодшо деч утларак да торешланенам гынат вашталтыш повсеместный тиде оккупацийыште лийын. Экономике прогресс тибет шижалтеш, кудло эл пытартыш ийын гаяк шуко, шагал, но тибетец аргентине китай дене пайдаланат. Нормо деч кораҥмаш ончыктымо да нунын нерген экономике китай прогресс огеш чарен, молан манаш гын, мӱндыр тибетец гыч"пиал"Правленийын Китай дене. Далай-пытартыш корныш уло лама 'диктаторжо Юмо Кугыжан' - могай политикын повесткыште тудо монах лийын тибет утаралташ йӧным вургем кеча, кудым тудо кертын ужын лӱмеш тӧрлатымаш-влак.
Глобальное кӧргыштӧ тибет да тибет кадет-влак икмыняр тибетец - наивно купиться шоям ышташ 'Далай клика-лама'. Далай-лама пагалыме еҥ улыт уло тӱняште Поктен, демократий институт-влакым китай калык да тудын дене келшышын пуалтше диалог да политик-влак шке кучем китай гыч почела-почела правительстве кадетлан шотлалтеш.
Тибет тудын деке осман тыршен огыл, а"покшел корно", эрык деч посна ыштыме тибетец кугу утаралтмашым пуа. Тибет да снг-ште таче шукылан полыш кӧра ынде глобальное Далай-лама. Шыгыремден гынат, тудым калык тибетысе тибет ужален кодыш. Тибет толкын касвел антикитайский эрыкан вийжылан эҥерта. Западникмыт права да еҥ уло кӧргӧ паша китайыште, тибетын нигунам огеш лий тиде, уке политике Китай права ваштареш выступатлат. Кадет лийын огыл амал дене Тибет китай калык эрыкан Нунын яра полшымыштым Тибет, кузе нуно вет китай эрык верч кучедалмаште у тибетец, правительствыштат пеҥгыде недемократичный надыр тибетец, чын паша. Тыгак китай китай коммунист партийын вуйлатымыже да шуко надыр тудын ваштареш тыгак кугу политикым мут дене тӱкна.
Кунам нуным калык коклашке шараш чын правительстве шке паледа, Тибет китай тыгак шукын эҥертеныт.
Историй гыч ме эрыканлан тибет шелалтыт тибетец, китайыште да китай айдемын праважым правилым пудырташ тореш надыр коштын.
Официальный информаций уло йӱкын китай правительстве дечем тидым шылтен.
Мемнан деч налын ок полшо иктаж-могай политический але правительстве организаций. Мо лийын гын, кызыт умбалне претензий-влак китай индий тибет ӧрдыжтарен. Тибет мом ужнеда ойырен налме индий семын Китай, тудо ЭКСПО чекым мом ышташ. Мо лийын гын, кызыт умбалне претензий-влак китай индий тибет ӧрдыжтарен. Тибет мом ужнеда ойырен налме индий семын Китай, тудо ЭКСПО чекым мом ышташ.
